Wat is er nodig om vrijwilligerswerk door vluchtelingen goed te laten verlopen?
Een vluchteling kan alleen zijn weg vinden in de samenleving als hij zelf ruimte, vertrouwen en verantwoordelijkheid krijgt. Vrijwilligerswerk kan hieraan bijdragen. Nu er veel Oekraïense vluchtelingen naar Nederland zijn gekomen, is het belangrijk hen te ondersteunen in het zoeken naar vrijwilligerswerk. Wat is er nodig om dit goed te laten verlopen?
1. Begin met het bepalen van de doelen
Stel korte en lange termijn doelen, voor de vluchteling zelf en met betrekking tot de samenleving. Het doel voor de vluchteling zelf is bijvoorbeeld dat hij van betekenis is voor anderen. En het doel vanuit beleid kan gericht zijn op (arbeids)participatie. Een handig hulpmiddel om de doelen voor participatie in kaart te brengen waarbij de mens centraal staat, is het Participatiewiel.
2. Verdiep je in de vluchteling
Hierbij gaat het om de persoonlijke motivaties, competenties, (werk)ervaringen, zingeving en behoeften (bijvoorbeeld zelfredzaamheid, veiligheid, financiële onafhankelijkheid, ontspanning) van de vluchteling. Om dit in kaart te brengen gebruikt het COA (Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers) een landelijk screeningsinstrument, dat ook basisinformatie kan bieden voor een gemeente of organisatie. Met deze informatie kun je de meest passende vrijwilligersplek vinden.
3. Verdiep je in de wetten en regels
In de onlangs door het ministerie uitgebrachte brochure ‘Vrijwilligerswerk door asielzoekers en statushouders in de opvang’ staan tips en aandachtspunten die van belang zijn bij het inzetten van asielzoekers en statushouders als vrijwilliger. Je vindt hier informatie over o.a. de Vrijwilligersverklaring die maatschappelijke organisaties moeten aanvragen voor asielzoekers, waar het vrijwilligerswerk aan moet voldoen, vergoedingen en regelingen etc.
4. Stem af met organisaties die al ervaring hebben
Kijk in je eigen omgeving wat er al is op het gebied van vrijwilligerswerk en vluchtelin-gen. Bijvoorbeeld via het steunpunt vrijwilligerswerk, een overzicht vind je op hier. Er zijn ook organisaties die zich hiermee bezighouden, zoals Stichting Present, New Dutch Connections, VluchtelingenWerk, Syrische Vrijwil-ligers Nederland en NewBees. Ook via social media, zoals New Neighbours en Refugee Start force, is veel nuttige informatie te vinden. Pharos, het Expertisecentrum Gezondheidsverschillen, richt zich met het programma ‘Aan de Slag’ op lokale samenwerking voor vrijwilligerswerk door vluchtelingen.
5. Schep helderheid over het begrip vrijwilligerswerk
Voor veel vluchtelingen is het niet duidelijk wat vrijwilligerswerk is. Het is daarom goed om dit nader uit te leggen, bijvoorbeeld dat het te vergelijken is met ‘community work’, werk voor de gemeenschap. Ook helpt het om uit te leggen wat het de vluchteling kan opleveren, zoals sociale contacten, verdere kennismaking met de Nederlandse samenleving, het leren van de taal en afleiding van dagelijkse zorgen.
6. Bied een divers aanbod van vrijwilligerswerk
Door vrijwilligerswerk uit verschillende sectoren (sport, cultuur, zorg, welzijn) aan te bieden, geef je een goed beeld van wat het vrijwilligerswerk in Nederland te bieden heeft. Ook is dan de kans het grootst dat de vluchteling vrijwilligerswerk vindt dat het beste bij hem past en niet te ver weg is.
7. Zorg voor een goede landing en begeleiding
Voor een succesvolle match en een positieve ervaring voor iedereen is het belangrijk dat er voor een passende begeleiding wordt gezorgd. Wat een vluchteling nodig heeft, verschilt uiteraard. Een kennismakingsgesprek waarin gevraagd wordt naar mogelijkheden, verwachtingen en wat de vluchteling nodig heeft, ondervangt dit. Zowel beroepskrachten als vrijwilligers kunnen een rol spelen in de begeleiding van de vluchteling bij het vrijwilligerswerk. Vluchtelingen kunnen bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen in groepjes met andere vrijwilligers of met een vrijwillig maatje ernaast.
8. Denk na over hoe je de zelfredzaamheid van de asielzoeker stimuleert
Een vluchteling kan uiteindelijk alleen zijn weg vinden in de samenleving, als hij zelf ruimte, vertrouwen en verantwoordelijkheid krijgt. Hierbij past een ‘empowerende’ benadering vanuit de maatschappelijke organisatie. Dit houdt bijvoorbeeld in dat een andere vrijwilliger niet het woord neemt voor een vluchteling die nog niet zo goed Nederlands spreekt.
9. Heb aandacht voor ‘diversiteit-sensitief’ werken
Om misverstanden op de werkvloer te voorkomen, is het van belang om aandacht te hebben voor ‘diversiteit-sensitiviteit’. Vluchtelingen komen uit een ander land en zijn nog niet altijd bekend met de Nederlandse context. Door met vrijwilligers en beroepskrachten te bespreken hoe je hiermee omgaat en hoe je het bespreekbaar maakt, kun je het soepel en begripvol laten verlopen.
10. Leer van andere beschreven interventies en projecten
Op de website van Movisie vindt u meer informatie, kennis en effectieven methoden: